Nastolatki ze spektrum autyzmu i seks

Znajoma poprosiła mnie o przygotowanie poradnika dla rodziców na temat seksu nastolatków ze spektrum autyzmu.

Temat ważny i bardzo rozległy. W tym tekście omówię w skrócie najważniejsze zagadnienia, o których warto wiedzieć.

Nastolatek ze spektrum autyzmu dokładnie tak samo jak inne osoby w podobnym wieku może zauroczyć się czy zakochać i chcieć mieć seks lub go nie mieć. Potrzeba płciowa w okresie dojrzewania nie dotyczy wyłącznie osób zdrowych. Każda osoba, która rodzi się z jakimś rodzajem niepełnosprawności ma seksualność. Każdy człowiek bez względu na okoliczności jest istotą seksualną.

Uczestnicz aktywnie w edukacji seksualnej dziecka

Rozwój psychoseksualny człowieka trwa od samego początku istnienia. Dlatego to ważne, aby od pierwszych dni życia dziecka edukować je na tematy związane z seksualnością. Kwestie związane z dojrzewaniem warto podjąć zanim dojrzewanie się rozpocznie. Dziecko potrzebuje wiedzy na temat zmian w ciele, higieny, emocji czy relacji. Dobrym pomysłem jest korzystanie z książek na temat dojrzewania płciowego chłopców i dziewcząt. Pozwolą wytłumaczyć większość kwestii związanych z tym okresem życia nastolatków również za pomocą ilustracji.

Mów konkretnie i zwięźle

To w ogóle przydatna zasada, jeśli chodzi o rozmowy na temat seksu i seksualności. W przypadku nastolatków ze spektrum autyzmu bycie konkretnym pozwoli uniknąć nieporozumień czy w ogóle niezrozumienia. Jeśli nie wiesz, jak sformułować odpowiedź na jakieś pytanie, powiedz, że to ciekawy temat, ale potrzebujesz czasu, żeby się przygotować. 

Pokaż, jak rozpoznawać emocje

„Skąd będę wiedzieć, że ktoś mi się podoba?” „Co to znaczy, że kogoś kocham?” Tego rodzaju pytania zadają czasem nawet dorośli. Zakochanie może się objawiać na przykład tym, że o kimś intensywnie myślimy. Możemy czuć łaskotanie w brzuchu. Może być nam ciężko zebrać myśli. Albo możemy się czerwienić czy generalnie wstydzić w obecności osoby, która nam się podoba. To normalne reakcje. Warto wspomnieć, że mówienie o romantycznych uczuciach nie jest zbyt powszechne i raczej nie powinno się odbywać na forum grupy.

W ogóle seksualność to coś intymnego i prywatnego. Nie mamy obowiązku dzielić się szczegółami naszego życia erotycznego czy romantycznego z nikim poza osobami, którym ufamy.

Przekaż wiedzę na temat antykoncepcji

Nie ma przeciwskazań do używania antykoncepcji przez osoby ze spektrum autyzmu. Naucz dziecko, w jaki sposób korzystać z antykoncepcji hormonalnej, prezerwatyw czy maseczek oralnych. Możesz pokazać zdjęcia lub edukacyjny film w internecie, np. video polskiej edukatorki seksualnej, Natalii Trybus na kanale Pink Candy. Przy okazji tabletek należy pamietać, że powinny zostać dobrane konkretnie pod daną osobę, tak aby rzeczywiście ich używanie było bezpieczne. Kwestię edukacji w tym względzie najlepiej zostawić lekarzowi podczas wizyty niezbędnej do wypisania recepty.

Wytłumacz, na czym polegają infekcje przenoszone drogą płciową

Prezerwatywy i maseczki oralne zabezpieczają przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. Ich używanie w związku z tym jest koniecznością. Nie strasz jednak dziecka ewentualnymi chorobami, aby nie spowodować obsesyjnych myśli czy lęku z tym związanego. Jeśli potrzebujesz szczegółowych informacji na temat infekcji, polecam stronę Programu Stacja.

Naucz, jak dbać o własne bezpieczeństwo

Przemoc seksualna wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną jest częstsza niż wobec osób zdrowych. 👇🏻 To ważne, aby dziecko ze spektrum autyzmu umiało rozpoznawać sytuacje, które mogą być zagrażające. Szczególnie jeśli chodzi o wiedzę na temat tego, co jest prywatne i intymne oraz umiejętność powiedzenia „nie”. Granice dziecka należy szanować i akceptować od najmłodszych lat, tak aby umiało ono z nich korzystać również w wieku nastoletnim oraz dorosłym. Możesz ćwiczyć umiejętność rozpoznawania tego, co jest akceptowalnym działaniem wobec dziecka poprzez odgrywanie scenek i rozmowę na temat tego, jak dziecko mogłoby się w przykładowej sytuacji zachować. „Wyobraź sobie, że kolega ze szkoły bez pozwolenia dotyka Twojej pupy. Jak myślisz, czy może tak robić? Czy osoby w szkole czy poza szkołą mogą dotykać Cię bez pozwolenia? Czy Ty możesz dotykać kogoś bez pozwolenia?”

Kwestię dotyku również należy omawiać już od najmłodszych lat dziecka. Osoba ze spektrum autyzmu może mieć nadwrażliwość lub niedowrażliwość części ciała. Należy o tym rozmawiać i nauczyć, że jakiekolwiek zachowania, które powodują dyskomfort związany z ciałem nie są akceptowalne.  

Pierwszy seks oraz aktywność seksualna

Decyzja o pierwszym seksie jest indywidualną decyzją każdego człowieka. Więcej o tym, co warto wziąć pod uwagę tutaj.

To tylko garść podstawowych informacji. Każdy punkt można rozwinąć i dokładniej przedyskutować. Jeśli jest coś jeszcze, co chcielibyście wiedzieć w tym temacie, pytajcie w komentarzach.

👇🏻 Dane za: Fornalik, I. (2017)